Tam giác phơi sáng là mối quan hệ giữa ba yếu tố cốt lõi trong nhiếp ảnh:
- ISO (độ nhạy sáng)
- Tốc độ màn trập (shutter speed)
- Khẩu độ (aperture)
Ba yếu tố này tương tác trực tiếp với nhau để quyết định lượng ánh sáng đi vào cảm biến máy ảnh, từ đó tạo nên độ sáng (exposure) của bức ảnh. Khi bạn thay đổi một yếu tố, hai yếu tố còn lại cần được điều chỉnh để giữ cho ảnh không quá sáng (overexposed) hoặc quá tối (underexposed).
🌡️1. ISO – Độ nhạy sáng
- ISO đo độ nhạy của cảm biến với ánh sáng.
- ISO thấp (ví dụ: 100, 200): ít nhạy sáng → ảnh mịn, ít nhiễu hạt.
- ISO cao (ví dụ: 1600, 3200): nhạy sáng hơn → chụp được trong tối nhưng dễ nhiễu (noise).
- Trên máy ảnh số, ISO có thể điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với điều kiện ánh sáng.
📌 Mẹo: Luôn cố gắng giữ ISO thấp nhất có thể để ảnh sắc nét, trừ khi bạn cần chụp trong điều kiện thiếu sáng.
⏱️ 2. Tốc độ – Shutter Speed
- Là thời gian màn trập mở để ánh sáng đi vào cảm biến.
- Được đo bằng giây hoặc phần của giây (ví dụ: 1/1000s, 1/60s, 1s).
- Tốc độ nhanh (1/1000s): đóng băng chuyển động (thể thao, hành động).
- Tốc độ chậm (1/30s, 1s…): tạo hiệu ứng mờ chuyển động (nước chảy, ánh sáng đêm).
⚠️ Tốc độ chậm dễ gây rung ảnh → nên dùng chân máy hoặc chống rung.
🌕 3. Khẩu độ – Aperture
- Là độ mở của ống kính, ký hiệu là f/x (ví dụ: f/1.8, f/8, f/16).
- Khẩu độ lớn (f nhỏ, như f/1.8): nhiều ánh sáng → xóa phông mạnh (chân dung).
- Khẩu độ nhỏ (f lớn, như f/16): ít ánh sáng → độ sâu trường ảnh lớn (phong cảnh).
🎯 Khẩu độ ảnh hưởng đến độ sâu trường ảnh – yếu tố quan trọng trong việc tạo cảm xúc cho ảnh.
🔺 4. Tam giác phơi sáng – Cân bằng ba yếu tố
Yếu tố | Tác động đến ảnh | Tác dụng phụ |
ISO | Độ sáng | Nhiễu hạt |
Tốc độ | Độ sáng & chuyển động | Mờ/rung ảnh |
Khẩu độ | Độ sáng & độ sâu trường ảnh | Xóa phông hoặc nét toàn cảnh |
🔄 Cách ba yếu tố phối hợp:
- Nếu bạn tăng ISO, bạn có thể giảm khẩu độ hoặc tăng tốc độ để giữ ảnh không bị sáng quá.
- Nếu bạn mở khẩu lớn, bạn có thể giảm ISO hoặc tăng tốc độ.
- Nếu bạn giảm tốc độ màn trập, bạn có thể giảm ISO hoặc khép khẩu để tránh dư sáng.
🎨 Mỗi thay đổi là một sự đánh đổi – bạn cần cân bằng để đạt được độ sáng phù hợp và hiệu ứng mong muốn.